ایرانیان در پیچ تاریخی فرصت‌های دیجیتال
۲۵ تیز ۱۴۰۲
در نخستین روز همایش فرصت‌های ایران در عصر دیجیتال سخنرانان به زیست دوگانه ایرانیان در دنیای امروز پرداختند
به گزارش پیوست، در نخستین روز (۲۵ تیرماه) از همایش فرصت‌های ایران در عصر دیجیتال، مسئله زیست دوگانه ایرانیان در نسبت با زیست دیجیتال مطرح شد. مجید نیلی احمدآبادی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران به تعریف زیست دوگانه ایرانیان در دنیای امروز پرداخت و گفت: واقعیت این است ما ایرانیان نقش جدی در تمدن‌سازی داشته‌ایم. امروز تمدن‌سازی با پیشرفته بودن و سازمان یافته بودن و تعامل‌پذیری گره خورده است. پیشرفته بودن یعنی از چه ابزاری برای زندگی بهتر استفاده کنیم. در گذشته همه تمدن‌ها در سه بعد اصلی تفاوت داشتند: در ابعاد زمان، مکان و ارتباط مردم و شبکه ارتباطی. در واقع مقیاس ثابت بود بعد از آن وسایل ارتباط جمعی و خط اختراع شدند و شکل ارتباط را عوض کردند. تفاوتی در زیستگاه ما به وجود آمده است و این تغییر و تفاوت با ورود عصر فناوری و موبایل رقم خورده است.
نیلی احمدآبادی در ادامه درباره تغییرات زیستی به واسطه ورود موبایل به زندگی ایرانیان گفت: در واقع ما با موبایل در زندگی دیجیتال زندگی می‌کنیم. در دنیای امروز ابعاد سه گانه تمدنی تغییر کرده است. به حدی که زمان کوتاه شده، مکان بی‌معنی شد و در شبکه ارتباطی گسترده قرار گرفته‌ایم. به عبارتی معنای زیست ما عوض شده است، زیست ما زیست دوگانه میان زیست فیزیکی و مجازی شده است اما همچنان حکمرانی تک‌زیستی است و عقب اتفادن از شکل زیستی جامعه می‌تواند آسیب‌زا باشد.
او ادامه داد: امروز آغاز دنیای پیچ در پیچ است. در این فضا واقعیت این است که منطقی بودن توهم صرف است. در طول تاریخ آدم‌ها یاد گرفته‌اند خودشان را از ریسک دور کنند. ما تصمیم‌گیری عادتی می‌کنیم و کم‌ریسک هستیم. اما امروز مرز خودی و غیرخودی برای توسعه منافع تغییر کرده است. از طرفی ما ابهام‌گریز هستیم. در واقع ما دوزیستی شده‌ایم و زیستگاه ما دیگر زیستگاه قبلی نیست. بنابراین باید حواسمان به سوگیری باشد امروز از حکمران تا حکمران سوگیری دارند باید سعی کنیم ابهام‌زدایی کنیم و ابهام‌زدایی از مسیر آینده را رقم بزند. وظیفه ما برطرف کردن ابهام‌هاست چراکه تا ابهام‌های دوطرفه رفع نشود، سر پیچ‌های تاریخی نمی‌پیچیم.
نیما نامداری، مدیرعامل کارنامه به تغییر جهان ذهنی ایرانیان به موازات تغییر در زیست جهان ایرانیان پرداخت و عنوان کرد: جهان ذهنی ما دچار تغییرات جدی شده است. در گذشته مفهوم اعتماد از شناخت شخصی شکل گرفته بود و اما الان مادر من با تاکسی اینترنتی رفت‌وآمد می‌کند؛ در واقع مادر من به پلتفرم اعتماد کرده است. تغییر مفهوم اعتماد روابط تنها بین شخصی نبوده و نسبت به نهادها نیز تغییر رخ داده است. نظام سلامت هم تغییر کرده است و سبک زندگی نیز تغییر کرده است. نظام اقتدار در اکثر حوزه‌های زندگی تغییر کرده است. امروز شاهد پذیرش در بعضی حوزه‌ها تغییر کرده و در برخی حوزه‌ها این تغییرات متفاوت است. با این همه مسئله این است که ذهن ما چگونه می‌تواند با این تغییرات کنار بیاید.
فرشاد فاطمی، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف درباره چگونگی تغییر در میزان بهره‌وری و تاثیر آن در رشد اقتصاد دیجیتال عنوان کرد: مسئله ایجاد ارزش افزوده در بنگاه‌های اقتصادی است. دهه نود دهه از دست رفتن اقتصاد و نبود رشد اقتصادی بود. در گذشته به مدد تخصیص ارز ارزان به بنگاه‌ها، منابع کمتر محدود تسهیلات بانکی کم‌بهره رشد مبتنی بر منابع و نیروی انسانی ارزان نسبت به جهان را داشتیم.
او درباره وضعیت فعلی رشد اقتصادی گفت: رشد اقتصادی به نسبت طولانی در گذشته در حال حاضر دیگر وجود ندارد. ما در پیچ تاریخی ایستاده‌ایم و بنگاه‌ها باید رشد از بهره‌وری داشته باشند و بهره‌وری از تکنولوژی شکل می‌گیرد. امروز فرصت تاریخی برای کوچک کردن فاصله با دیگر کشورها وجود دارد.
فاطمی درباره تغییر در شیوه تنظیم‌گری افزود: امروز شکل تنظیم‌گری فرق کرده است و تنظیم‌گری فضای دیجیتال تجربه متفاوتی می‌طلبد. تنظیم‌گری فضای دیجیتال با تنظیم‌گری کسب‌و‌کارهای سنتی متفاوت است. در فضای دیجیتال نیز رقابت نیز متفاوت است. این تفاوت بنا به تجربه من در سه جنبه قابل بررسی است: شاخص اقتصاد پلتفرم تمرکز نیست و باید به اندازه کافی عمیق در عرضه و تقاضا باشیم. فرصت از فضای فیزیکی بیشتر باشد. اپلیکیشن متعدد در یک زمینه نخواهیم داشت چون اندازه مهم است. ادبیات تنظیم‌گری نباید محدود به رقابت باشد. مسئله ایجاد ظرفیت رقابت در قیمت است و نباید از بزرگ شدن در فضای دیجیتال ترسید. تنظیم‌گری باید واحد باشد و ملاحظات کارهای دیجیتالی شده و دیجیتالی نشده از یک تنظیم‌گر واحد باید اعمال شود.
فرهاد نیلی، مدیرعامل رهنمان درباره تاثیر زیست دوگانه بر کسب‌وکارها گفت: ما شش دهه تورم دو رقمی را تجربه کرده‌ایم و در تمام تصمیم‌گیری‌های ما تورم رسوخ کرده است. اما در دهه نود با رشد اقتصادی کند و متوقف شدن آن وضعیت متفاوت شده است.
او ادامه داد: اگر باز کردن اقتصاد و مقررات‌زدایی توسط رگولاتوری و اعمال عقلانیت در سیاست‌گذاری و استفاده از ذخیره عقلانیت در دانش اقتصاد در وضعیت فعلی رخ ندهد دوباره به مرحله کنونی خواهیم رسید. چرا که ما همچنان در پاردایم انقلاب صنعتی فکر می‌کنیم و عدم اجازه نظام حقوقی برای اعلام ورشکستگی شرکت‌های زیان‌ده یکی از این تفکرات است. ما باید به سطح خرد اقتصاد توجه کنیم و باید فرصت‌سازی کنیم. در دهه نود همه چیز بد نبوده اگرچه رشد اقتصاد در طسح کلان متوقف شد، حکمرانی و شرکت‌ها به بلوغ رسیدند و اقتصاد دیجیتال متولد شد و شرکت‌های نوآور پیشران این حوزه شدند. آنها منابع و رانت و وام نگرفتند و رشد فراینده و دو رقمی داشتند. خلق فرصت را در زیست دوگانه به رشد یکپارچه تبدیل کنیم.
علی دیواندری، صاحب‌نظر بانکی درباره راه‌های نرفته در شبکه بانکی گفت: صحبت از خدمات مالی همواره جذاب است و در کشور ما مسیرهای بانکداری کشف نشده است. در کشور ما مشکلات ساختاری در حوزه بانک و بیمه، نهادها کارهای لازم را آن‌گونه که باید انجام نداده‌اند و یک پاردایم شیفت رخ داده است. بایستی از فرصت‌های نهفته استفاده کنیم. انسان با دنیای مجازی ارتباط مستقیم پیدا کرده و توجه به روند دیجیتالی شدن در صنعت مالی یک ضرورت است و اگر به این ضرورت توجه کنیم، حذف می‌شویم.
او ادامه داد: با هدفگذاری نمی‌توان یونیکورن ساخت بلکه تغییر در شکل تفکر است که یونیکورن می‌سازد. با نوآوری و خلاقیت می‌توانیم این تغییرات را رقم بزنیم. دیجیتالی شدن صنعت مالی ما را به شاهراه نوآوری متصل می‌کند. باید بتوانیم از سمت پروداکت به سمت نوآوری و در نهایت به علم برسیم و به جایگاه بین‌المللی برسیم.
دیواندری از صرف تنها ۵ درصد ظرفیت‌های بانکی برای رشد اقتصادی خبر داد و آن را فاجعه‌آمیز و نشان از ناتوانی در توزیع منابع دانست.
میلاد منشی‌پور، مدیرعامل تپسی درباره ورود این شرکت به بورس گفت: ورود اولین استارت‌آپ به بورس سه سال طول کشید و اگر هر شرکت صنعتی دیگر بود برای ورود به بورس در بدترین حالت نهایت یک سال طول می‌کشید. استارت‌آپ، امید به آینده است اما آنها نمی‌دانستند با ما چطور برخورد کنند. سخت‌ترین راه را رفتیم و مسیری برای شناسایی دارایی‌های نامشهود درست شد. با این حال، یک سال و نیم در بخش نظارتی منتظر تایید ماندیم و دغدغه‌های نظارتی زیاد تبدیل به فشار شد. اما در نهایت وارد بورس شدیم. این مسیر سخت شد چراکه تعدد دغدغه‌ها در این فضا وجود داشت. ورود یک شرکت کوچک تکنولوژی به بورس یک لیست بلندبالا از رییس جمهور تا وزیر ارتباطات و وزیر اقتصاد را درگیر کرده بود.
او علت پیچیدگی ورود استارت‌آپ‌ها به بورس را در نبود تصمیم‌گیر واحد، فقدان قوانین و استانداردها، مقاومت مدیران در مقابل پذیرش موضوعات جدید و ریسک‌پذیری پایین تصمیم‌گیران دانست. در نهایت منشی‌پور از ضرورت تعیین استراتژی مشخص برای توسعه اقتصاد دیجیتال گفت.
ولی‌الله فاطمی، بنیانگذار هلدینگ توسن درباره رگولاتوری هوشمند عنوان کرد: تجربه جهانی به سمت تنظیم‌گری گلخانه‌ای رفته است و به شرکت‌های نوآور فرصت سندباکس برای آزمون ایده داده می‌شود. تنظیم‌گر به داده‌ها برای فهم مخاطرات نیاز دارد و این داده مبنای تنظیم مقررات خواهد شد. کسب‌وکارها باید بحران‌زا نبودن خود را ثابت کنند.
او ادامه داد: هدف تنظیم‌گری از یاد رفته است و ما فقط تنظیم‌گری برای تنظیم‌گری کرده‌ایم. تنظیم‌گری باید با هدف توزیع هدفمند یارانه و رانت پیش برود و توسعه اقتصادی را رقم بزند. تنظیم‌گر هوشمند و یادگیرنده با کمک کسب‌وکارها ایجاد می‌شود.
محمد فاضلی، مدیرکانال و پادکست دغدغه ایران درباره وضعیت ایرانی در دنیای امروز مطرح کرد: جهان در حال پیچیدن است و ما یا می‌پیچیم یا راه خودمان را پیش می‌بریم. داستان ما نسلی است که میخواهد داستان خود را بگویید. می‌خواهیم از تبدیل فرصت‌های دست رفتنی را به فرصت‌های به دست آوردنی بگوییم و نسبت اقتصاد دیجیتال با اقتصاد سنتی را مشخص کنیم.
فاضلی تمدن‌سازی ایران را در سه عرصه فرد ایرانی، کسب‌وکار ایرانی و حکمرانی ایرانی تعریف کرد و از مسئولیت برای ساختن ایران با استفاده از تکنولوژی و رویکردهای دیجیتال گفت.
محمد مظاهری، مدیرعامل توسن تکنو درباره فرصت‌های اقتصاد دیجیتال در حوزه فروشگاه گفت: فروشگاه آنلاین یا فروشگاه فیزیکی نیز تاییدی بر زیست دوگانه فروشگاه‌ها در ایران است. بر اساس آمارهای شاپرک ۴۵ میلیارد تراکنش داریم و فاکتورها در همان صندوق‌ها و فروشگاه‌ها دفن می‌شوند. اما این فاکتورها داده‌های بسیار مهمی هستند که می‌تواند به رفتارسنجی و شخصی‌سازی فروش فروشگاهی کمک کند. از ۲۵ میلیارد تراکنش بیش از ۹۰ تراکنش کارتخوان‌ها است و سهم خرده‌فروشی آنلاین تنها ۴ درصد است که ۲ درصد آن از طریق فروشگاهی اینستاگرامی است.
او در ادامه میان تجارت الکترونیکی و تجارت دیجیتال تفاوت قائل شد و گفت: توجه تجارت الکترونیکی به حوزه آنلاین است اما تجارت دیجیتال به حوزه فیزیکی و آنلاین است چراکه رویکرد دیجیتال دنیای افزوده است و آمده است تا فرصت‌های بهتری خلق کند. او در آخر از ضرورت افزودن خدمات مالی جدید بر روی پیشخوان فروشگاه‌ها گفت.